Metoda Montessori jest wynikiem pracy i wieloletnich obserwacji zachowań dzieci. Autorką tej Metody jest Maria Motessori, żyjąca w latach 1870 -1952 – pierwsza we Włoszech kobieta lekarz, doktor psychiatrii i antropolog. U podstaw jej metody leży głęboki szacunek do dziecka, miłość do świata i życia w ogóle.

Metoda Marii Montessori zakłada, że człowiek – a dziecko w szczególności – jest aktywną istotą, która w sposób naturalny dąży do własnego rozwoju i poznania świata. W swojej chęci poznania świata przechodzi przez poszczególne okresy zainteresowań, w czasie których z łatwością i zainteresowaniem zdobywa różnorodne umiejętności. Według Marii Montessori odpowiednio przygotowane otoczenie jest konieczne do optymalnego rozwoju dziecka. Kluczowe w pedagogice Montessori są:

• pozytywne nauczanie i brak współzawodnictwa,
• rola nauczyciela jako przewodnika,
• rozwijanie indywidualnych zainteresowań dziecka i jego samodzielności,
• dbanie o porządek, estetykę i czystość otoczenia,
• uczenie się o różnicach międzyludzkich i brania pod uwagę opinii innych (tolerancja),
• dobrowolny wybór zajęć i samodzielność podejmowania decyzji,
• rozwijanie koncentracji i umiejętności pracy w skupieniu,
• prawo dziecka do godności.

Metoda Marii Montessori wyklucza i nie dopuszcza następujących praktyk:

• podkreślania porażki,
• upokarzania dziecka,
• ograniczania ruchu dziecka,
• dominacji nauczyciela,
• pomagania dzieciom tam, gdzie nie ma na to przyzwolenia dziecka,
• inwazji w prywatność dziecka.

Głównym zadaniem i celem metody Motessori jest stworzenie warunków do optymalnego rozwoju dziecka, poprzez stworzenie odpowiedniego otoczenia, w którym:

• wzmacniania się/wspiera samodzielności i wiarę we własne siły,
• uczy się szacunku do porządku i do pracy,
• kształtuje się zamiłowanie do ciszy – odpowiedniej atmosfery do pracy indywidualnej i zbiorowej,
• ćwiczy się zdolność do długotrwałej koncentracji nad wykonywanym zadaniem,
• pracuje się nad postawami posłuszeństwa opartego na samokontroli, a nie na zewnętrznym przymusie,
• dąży się do uniezależnienia dziecka od nagrody,
• kształtuje się postawy wzajemnej życzliwości i chęci pomocy drugiej osobie bez poczucia rywalizacji,
• buduje się szacunek dla pracy innych, miłość do ludzi i świata,
• rozwija się indywidualne predyspozycje/zdolności oraz umiejętność współpracy.

Maria Montessori twierdziła, że różnorodność wiekowa dzieci w grupie nie jest ograniczeniem dla ich rozwoju, ale elementem, który ten rozwój wzmacnia. Różnorodność wiekowa sprawia, że dzieci mają okazję do wielorakich kontaktów społecznych. Z jednej strony uczą się i inspirują działaniami innych osób w grupie, z drugiej – mogą wejść w rolę pomocników/przewodników dla dzieci potrzebujących wsparcia.

W naszym przedszkolu pracujemy zgodnie z metodą Motessori, jednocześnie realizując podstawę programową zgodnie z zaleceniami MEN. Dzieje się to w czasie regularnych zajęć dydaktycznych, a także w sposób naturalny, kiedy codzienne sytuacje same dostarczają nam okazji do rozmów i dyskusji.

Ważną częścią pedagogiki M. Montessori jest oryginalny zestaw pomocy dydaktycznych zwany Materiałem Montessori. Aby stać się pełnowartościowymi pomocami inspirującymi rozwój dziecka, pomoce muszą spełniać określone warunki, takie jak:

• prostota,
• precyzja i estetyka wykonania;
• uwzględnienie zasady stopniowania trudności,
• dostosowanie do potrzeb rozwojowych dziecka,
• logiczna spójność ogniw ciągów tematycznych,
• konstrukcja umożliwiająca samodzielną kontrolę błędów,
• zasada ograniczenia – dany rodzaj występuje tylko raz, w jednym egzemplarzu.

Pomoce można podzielić na:

• pomoce życia codziennego – związane z samoobsługą, pracami domowymi, troską o środowisko, zwyczajami i normami społecznymi;
• pomoce z sensoryki – rozwijające poznanie zmysłowe, służące pobudzaniu aktywności umysłowej,
• pomoce z matematyki – pomoce do nauki podstaw matematyki,
• pomoce z języka – pomoce do nauki języka, w tym pisania i czytania,
• pomoce z edukacji kosmicznej – pomoce do nauki podstaw geografii, biologii i astronomii,
• pomoce artystyczne – związane z ekspresją dziecka (np. muzyczną, plastyczną),

pomoce z religii – przedstawiające np. przypowieści biblijne.

Posiłki w przedszkolu Motessori są kolejną sytuacją rozwojową dla dziecka. Wstępem do posiłków jest wspólne przygotowanie przestrzeni do jedzenia, zadbanie o czystość i estetykę stołu. Podczas posiłków dzieci same dozują sobie porcje, nakładając tyle jedzenia, na ile mają ochotę. Dzieci są zachęcane do kosztowania różnych potraw, ale nie są do tego zmuszane.

Ćwiczenia ciszy pomagają dziecku odnaleźć spokój. Kontrola ruchu, ruch medytacyjny i twórcza ekspresja ruchowa, powiązane wzajemnie z uspokojeniem, są najlepszym sposobem do powstawania refleksji i możliwością uwewnętrzniania się. Lekcje i ćwiczenia ciszy mają duże znaczenie w wychowawczym rozwoju dziecka. Dzieci stają się spokojniejsze, zachowują się ciszej, łatwiej im się uczyć. Lekcje ciszy nie tylko wpływają korzystnie na zdolność skupiania uwagi, bardziej efektywną pracę, ale także pozwalają dziecku na odkrycie własnego wnętrza. Służą temu między innymi krótkie ćwiczenia, oparte na wykonywaniu różnorodnych czynności bez wypowiadania słów.